Szlak Głogów – Żagań jest częścią linii nr 14 Łódź Kaliska – Forst. Rozpoczyna się na 280 kilometrze (Głogów), a kończy się na 340 kilometrze (Żagań). Jest linią jednotorową niezelektryfikowaną (istniały plany elektryfikacji, która miała być dokonana do 2000 roku, jednak nigdy nie doszło do realizacji tych zamierzeń). Odcinek Został oddany do użytku 1 X 1846 roku, jako Jankowa Żagańska – Głogów (tzw. Odnoga Dolnośląska). Odnoga miała łączyć miasta, które pominięto w planach budowy linii Wrocław – Berlin. W Jankowej Odnoga łączyła się ze szlakiem Wrocław – Berlin (tym samym miejscowość ta stała się najstarszym węzłem kolejowym w województwie lubuskim).
Więcej zdjęć kliknij tutaj >>>
Budowy szlaku dokonała spółka Dolnośląska Kolej Boczna. Aby dowiedzieć się więcej na temat tej spółki i losów budowy kliknij tutaj. Na początku linia była jednotorowa a przystanki i stacje ulokowano w następujących miejscowościach: Jankowa Żagańska (Hansdorf), Żagań (Sagan), Bukowina Bobrzańska (Buchwald), Szprotawa (Sprottau), Niegosławice (Waltersdorf), Gaworzyce (Quaritz), Kłobuczyn (Klopschen) i Głogów (Glogau). Od 1878 roku szlak przechodzi na własność państwa.
Nie wiadomo dokładnie, w którym roku szlak ulega modernizacji, po której posiadał 2 tory. Nastąpiło to przed rokiem 1900, gdyż w schemacie stacji Żagań z tego roku linia jest już dwutorowa. Oprócz drugiego toru dobudowano nowe przystanki kolejowe w Żukowicach, Nielubii, Przecławiu Szprotawskim, Dzikowicach. Warto zwrócić uwagę, że podniesiona ranga linii wpłynęła na pojawienie się pociągów ekspresowych. W rozkładzie jazdy z 1915 roku kursował nocny pociąg ekspresowy z Halle do Kalisza i odwrotnie, który na odcinku Żagań – Głogów zatrzymywał się tylko we wspomnianych miastach (inne miejscowości w tym Szprotawę niestety przejeżdżał nie zatrzymując się). Pociągi pospieszne kursujące wtedy po linii zatrzymywały się w Żaganiu, Szprotawie i Głogowie plus jeden w Niegosławicach (wszystkie o relacji z Leszna do Węglińca z ominięciem Żar). Czas ich przejazdu po odcinku Żagań – Głogów wynosił 56 minut.
Rozkład jazdy pociągów specjalnych kursujących na Przystanek woodstock 2003
W czasie II wojny nastąpiła redukcja połączeń (na całym odcinku Głogów – Żagań kursowały 3 pary pociągów osobowych – część dojeżdżała do Leszna, 1 pociąg ekspresowy z Warszawy do Berlina i odworotnie zatrzymywał się tylko w Żaganiu i Głogowie o czasie przejazdu wynoszącym 45 minut oraz 2 pary pociągów osobowych ze Szprotawy do Żagania). W 1945 roku linia uległa częściowemu zniszczeniu w wyniku działań wojennych.
Po wojnie w zawiązku z brakami materiałów rozebrano tor południowy. Przywrócenie linii do ruchu nastąpiło 21 sierpnia 1945 roku. Pierwszy rozkład jazdy po wojnie był skromny. Kursowały 4 pary pociagów o długich relacjach, zobacz rozkład. Czas przejazdu był jednak skandalicznie długi ze względu na zły stan torowisk.
Przez wiele lat utrzymywała się stała liczba połączeń, która wynosiła 7 par (głównie o relacjach Żagań – Głogów, niektóre kursowały w relacji Żagań – Niegosławice, pojedyńcze składy dojeżdżały do Lubska, Żar, Węglińca, Zasiek). Do obsługi wykorzystywano lokomotywy parowe, które potem stopniowo wypierały maszyny spalinowe. Poniższy obrazek prezentuje zdjęcie pociągu osobowego o relacji Lubsko – Głogów przez Tuplice, prowadzonego parowozem (składy o tej relacji występowały w rozkładzie jazdy pod koniec lat 80 tych).
Ol 49 87 prowadzi pociąg osobowy z Lubska do Głogowa 14.03.1987 r (fot. A. Łobodziec)
W latach 90 tych relacje pociągów uległy wydłużeniu, kursowały pociągi do Forst (w Niemczech), Ostrowa Wielkopolskiego, Krotoszyna, Leszna, Głogowa. Z przesiadkami można było dojechać do wszystkich większych miast w Polsce. Można stwierdzić, że był to chyba najlepszy okres w powojennych dziejach linii. Oprócz licznych składów osobowych szlakiem przejeżdżało dużo pociągów towarowych (np. wieczorny skład zmierzający do Żagańskich Hut Szkła w Iłowej, który około 19.00 przejeżdżał przez Szprotawę). Duży ruch przyczyniał się do planów elektryfikacji linii, która miała nastąpić między rokiem 1995 a 2000. Niestety zmiany ustrojowe nie były łaskawe dla kolei i planów tych nie zrealizowano.
W 2000 roku ograniczono liczbę połączeń (3 pary o relacji Żagań – Głogów), zaznaczył się także spadek frekwencji podróżnych. 1 października 2002 dokonano likwidacji kursów osobowych. W przewozach towarowych również systematycznie spadała liczba pociągów. W związku ze zmniejszonym ruchem doszło do likwidacji niektórych stacji kolejowych. Stało się tak np. z Bukowiną Bobrzańską, gdzie rozebrano wszystkie tory bocznicowe i nastawnię we wschodniej części stacji czyniąc z Bukowiny przystanek kolejowy. Podobny los spotkał stację w Gaworzycach. Podupadał także stan samej linii (ograniczenia szybkości do 30 km/h w Bukowinie Bobrzańskiej, Przecławiu Szprotawskim). W wyniku prac torowych w grudniu 2008 roku wyeliminowano ograniczenia do 20 km/h na przejazdach w Szprotawie przy ul. Rolnej oraz na drodze powiatowej Sucha dolna – Gościszowice.
Od 10 grudnia 2006 wznowiono połączenia pasażerskie na odcinku Niegosławice – Żary – Zielona Góra (samorząd województwa zakupił w tym celu nowy autobus szynowy – SA 133 003). Dodatkowo ruch na linii do Niegosławic obsługiwały jeszcze dwa SA 105 (pojazdy zakupione wcześniej przez samorząd do obsługi tras w naszym województwie). Od grudnia 2007 roku zamiast jednego SA 105 ruch obsługuje dwuczłonowy SA 133 007. Docelowo planuje się także wydłużenie relacji do Głogowa, ale jak na razie stan torów w województwie dolnośląskim na to nie pozwala.
Dworzec w Kłobuczynie dawniej jeden z najładniejszych przy linii
Na koniec opisu warto zwrócić uwagę na obciażenia linii ruchem i aktualne dane odnośnie szybkości pociągów. Jak wiadomo największe obciążenie zawsze dotyczyło odcinka Szprotawa – Żagań. Nawet obecnie na tym odcinku kursuje najwięcej składów. Nieco mniejsze obłożenie ruchem miał i ma odcinek Niegosławice – Szprotawa. Najmniejsze zaś odcinek Głogów – Niegosławice. W wyniku kryzysu gospodarczego doszło do spadku w przewozach towarowych. Skutki spadku przewozów widać m.in. na przykładzie tej linii. Do niedawna jeszcze stacje w Niegosławicach oraz Szprotawie były czynne dla ruchu w godz. od 13.20 do 7.30. Obecnie stacje są czynne tylko od 3.20 do 18.30. Tym samym pierwszy raz od wielu lat nocami nie kursują żadne pociągi towarowe.
Jeżeli chodzi o prędkości to wygląda to następująco:
w granicach woj. dolnośląskiego od km 280,2 do 283,24 – 40 km/h, od km 283,25 do 295,7 – 20 km/h zarówno dla składów osobowych jak i autobusów szynowych, od km 295,7 do 302,7 – 40 km/h dla autobusów szynowych i 20 km/h dla składów towarowych;
w granicach woj. lubuskiego do wejścia w życie rozkładu jazdy 2010/11 – od 302,7 do 311,6 – 80 km/h, od 311,6 do 344 – 50 km/h – dla składów towarowych. Dla autobusów szynowych jak dla towarowych za wyjątkiem od 332,5 do 339,972 – 80 km/h.Obecnie od km 302,7 do 311,6 – 60 km/h, od 311,6 do 344 – 30 km/h (wyjątek dla autobusów szynowych od 332,5 do 339,972 – 80 km/h). Pograszające się szybkości przejazdu i stan linii powodują, że jest ona zagrożona zamknięciem w ciągu najbliższych 5 lat. Zły stan torowiska i obniżenie prędkości przejazdu zaskutkował ponowną likwidacją połączeń pasażerskich (od 10 października 2010 roku).
Przebieg linii na terenie Ziemi Szprotawskiej:
Żagań (stacja węzłowa) Bukowina Bobrzańska (przystanek osobowy) Szprotawa (stacja osobowa, towarowa) Dzikowice (przystanek osobowy) Niegosławice (stacja, dawniej węzłowa) Przecław Szprotawski (przystanek osobowy)